ثبت اطلاعات املاک یا اطلاعات مربوط به سکونت افراد در سامانه وزارت راه و شهرسازی الزامی است و تمام مالکان و مستاجران می‌بایست مشخصات ملکی خود را به طور کامل ثبت کنند.
به منظور جمع‌آوری آمار مسکن برای سامان دادن بخش مهم اقتصادی کشور در حوزره املاک و مشخص شدن واحدهای خالی سامانه ملی املاک و اسکان کشور راه اندازی شده است. در صورتی که افراد اطلاعات خود را ثبت نکنند مشمول جریمه‌هایی مانند ممنوعیت از انجام عملیات‌های بانکی و پرداخت چند برابری مالیات خواهند شد. بسیاری از شهروندانی که برای ثبت اطلاعات مربوط املاک یا اسکان خود اقدام کرده‌اند با مشکلاتی در سامانه ثبت مواجه شده‌اند. در این مقاله از مجله اینترنتی نیازمندی‌های همشهری تلاش کرده‌ایم با بررسی مشکلات و سوالات مطرح شده، به آنها پاسخ دهیم.
نحوه ثبت اطلاعات در سامانه ملی املاک و اسکان کشور
ثبت اطلاعات مربوط به املاک فقط در سامانه‌ای که وزارت راه و شهرسازی طراحی کرده مورد قبول است و افراد نباید به سایت‌هایی که از سوی مراجع غیررسمی معرفی می‌شود و بیشتر جنبه سودجویی و اخاذی دارد، مراجعه کنند. برای خوداظهاری اطلاعات مالکیت و سکونت سامانه ملی املاک و اسکان کشور با آدرس amlak.mrud.ir توسط وزارت راه و شهرسازی طراحی شده و دارای اعتبار است. نکته مهم دیگر برای شروع ثبت‌نام این است که برای ورود به سامانه لازم است با یک شماره همراه که مالکیت آن برای کدملی شما ثبت شده باشد وارد سامانه شوید.
نحوه ثبت املاک واگذار شده
در سامانه اسکان و املاک، حتی کسانی که ملک خود را فروخته یا اجاره داده‌اند هم باید اطلاعات این املاک را ثبت کنند. برای ثبت واگذاری ملک در سامانه در کنار اطلاعات ملک خود در لیست املاک تحت مالکیت، گزینه ثبت واگذاری ملک باید انتخاب شود. اگر خانه در دست مستاجر است، در قسمت اطلاعات سکونت، گزینه «شخص دیگری ساکن است» انتخاب و اطلاعات مستاجر در آن وارد می‌شود. مشکل دیگر برخی مالکان برای ثبت اطلاعات این است که با اینکه خانه خالی نیست اما سامانه نشان می‌دهد خانه خالی است، در این صورت مالک باید وضعیت اقامت ملک خود را با انتخاب گزینه «ثبت یا تغییر ساکن» مشخص کند.
شرایط درج کد رهگیری در سامانه ملی املاک و اسکان کشور
با اینکه داشتن کد رهگیری در معاملات مسکن ضروری است، با این حال برخی افراد که ملک را فروخته یا اجاره داده‌اند، کد رهگیری ندارند اما وارد کردن کد رهگیری برای ثبت فروش یا سکونت ملک در سامانه املاک و اسکان الزامی نیست.
شرایط ثبت اقامتگاه اول و دوم
بر اساس برنامه‌ای که برای ثبت اطلاعات املاک و اسکان افراد در نظر گرفته شده است کسانی که مالک دو خانه هستند اگر یکی از خانه‌ها در شهری غیر از شهر محل سکونت باشد، خالی تلقی نمی‌شود. بنابراین برای ثبت اطلاعات در سامانه، اقامتگاه اصلی اقامتگاهی است که در آن زندگی می‌کنید و اقامتگاه فرعی اقامتگاه دوم است. همچنین اگر وضعیت سکونت ملک تغییر کرده است برای ثبت آن در قسمت املاک تحت مالکیت در کنار ردیف ملک خود، روی گزینه «ثبت یا تغییر ساکن» کلیک کرده و وضعیت جدید سکونت ملک خود را ثبت کنید.
وضعیت واحدهای خالی و بلا استفاده
بر اساس قانون اخذ مالیات از خانه‌های خالی اگر واحد مسکونی به‌مدت ۱۲۰ روز به‌صورت متوالی یا غیر متوالی در طول سال مالیاتی خالی باشد، مشمول مالیات بر خانه خالی خواهد شد. برخی مالکان این سؤال را مطرح می‌کنند که «اگر ملکی در طول سال، ۱۲۰ روز خالی بماند، اما مالک آن را فروخته باشد، به‌طوری‌که بخشی از ۱۲۰ روز زمان خالی ماندن، در اختیار مالک اول و مابقی در اختیار مالک دوم باشد، در این صورت آیا مشمول مالیات می‌شود؟» بنابر قانون اگر ۱۲۰ روز از زمان خالی بودن در اختیار «یک مالک باشد»، مشمول مالیات خواهد بود.
همچنین برخی مالکان موضوع فرسودگی را مطرح می‌کنند مثلا چنانچه ملکی به‌دلیل فرسودگی قابلیت اجاره دادن نداشته باشد، مشمول مالیات خانه خالی است؟ بر اساس قانون، فرسودگی، دلیل برای عدم پرداخت مالیات نیست و به‌هر حال ملک مشمول مالیات خانه خالی است. بنابراین پس از اینکه، مالک اخطار مربوط به مشمول مالیات خانه خالی بودن را دریافت کرد، باید به سامانه جهت خوداظهاری مراجعه کند.
الزام ثبت املاک توسط مستاجران
در سامانه‌ای که وزارت راه و شهرسازی طراحی کرده است نه تنها مالکان بلکه مستاجران هم باید اطلاعات خود را در سامانه درج کنند. درصورتی‌که مستاجر اطلاعات ملک را در سامانه درج نکرده باشد مالک می‌تواند با درج کد رهگیری اجاره نامه یا شناسه سند و رمز تصدیق اجاره نامه رسمی خود، از شمول مالیات خارج شود. همچنین اگر محل سکونت فرد تغییر کرد، او باید در مدت حداکثر یک ماه اطلاعات محل سکونت جدید را در سامانه ثبت کند.
در صورتی‌که مالک اقامتگاه اصلی یکی از اعضای خانوار (مثلا همسر یا یکی از فرزندان سرپرست خانوار) است، سرپرست خانوار باید در قسمت مالکیت ملک، آن عضو خانوار را به‌عنوان مالک معرفی کند. این عضو خانوار نیز لازم است به‌صورت جداگانه وارد سامانه شده و ملک خود را ثبت کند. در این حالت، هنگام ثبت ملک شخص ساکن باید در قسمت اطلاعات سکونت گزینه «خودم ساکن هستم» را انتخاب کند.اگر هم ملکی تازه معامله شده و هنوز سند به‌نام نشده لازم است در قسمت نوع سند گزینه «عادی» انتخاب شود.
